Sự tích, ý nghĩa tết ông Công ông Táo - Chuyện kể ngày Tết

Mục lục:

---

Phong tục cúng tết ông Công ông Táo là một trong những nét đẹp văn hóa cổ truyền của Việt Nam được lưu truyền bao đời nay. Vậy tết ông Công ông Táo bắt nguồn từ sự tích nào? Ý nghĩa của tục lệ này ra sao? Cùng Bestme tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

1. Sự tích ông Táo về trời

Chuyện xưa kể rằng, Thị Nhi và Trọng Cao là đôi vợ chồng đẹp đẽ, đầy tình cảm, nhưng họ gặp khó khăn trong việc có con. Do vậy, Trọng Cao bắt đầu thay đổi tính cách, trở nên cáu kỉnh và thường xuyên gặp xích mích với vợ. Một lần, chỉ vì một chuyện nhỏ, Trọng Cao đã đánh đập Thị Nhi và đuổi cô ra khỏi nhà.

Thị Nhi lên đường đến một xứ khác và gặp Phạm Lang. Hai người này nhanh chóng phát triển mối quan hệ và quyết định trở thành vợ chồng. Trong khi đó, Trọng Cao sau khi giận dữ dần nhận ra hậu quả của hành động mình và quyết định tìm kiếm vợ.

Sau nhiều tháng bôn ba, Trọng Cao không tìm thấy Thị Nhi và trở thành một kẻ ăn xin, lang thang khắp nơi. Một ngày, anh ta tình cờ đến nhà của Thị Nhi. Tại thời điểm đó Phạm Lang đang vắng nhà, Thị Nhi đã cho phép Trọng Cao vào nhà và nấu ăn cho anh. Tuy nhiên, khi Phạm Lang trở về, Thị Nhi sợ rằng chồng mới sẽ hiểu lầm nên giấu Trọng Cao dưới đống rơm trong vườn.

Điều không may là, vào đêm đó, Phạm Lang lại đốt đống rơm để lấy tro bón ruộng. Khi thấy đống rơm bốc cháy, Thị Nhi hy sinh bản thân để cứu Trọng Cao. Phạm Lang, chứng kiến cảnh này, cũng nhảy vào đám lửa để cứu vợ cùng Trọng Cao. Cả ba người đều kết thúc trong cái chết đau đớn.

Ông trời thấy tình cảm và lòng chung thủy của họ, quyết định phong cả ba thành Định Phúc Táo quân, mỗi người giữ một trách nhiệm. Trọng Cao - người chồng cũ - trở thành Thổ Địa, chịu trách nhiệm cho việc trông nom nhà cửa. Phạm Lang - chồng mới - là Thổ Công, chịu trách nhiệm cho công việc bếp núc. Còn Thị Nhi - người vợ - là Thổ Kỳ, chịu trách nhiệm cho công việc chợ búa.

2. Ý nghĩa tục lệ cúng tết ông Công ông Táo

Tục lệ cúng tết ông Công ông Táo là một phong tục tín ngưỡng đẹp của người Việt bởi phong tục mang đến những ý nghĩa sâu sắc như:

2.1 Ý nghĩa tục lệ cúng Táo quân

Ông Táo là vị thần quản lý mọi hoạt động trong gia đình, không chỉ đảm bảo sự bình yên mà còn ngăn chặn sự xâm nhập của ma quỷ vào ngôi nhà. Mỗi năm, vào ngày 23 tháng Chạp, Táo quân cưỡi cá chép biến thành rồng để lên Thiên Đình báo cáo về mọi hành động tốt và xấu của gia chủ, từ đó Thiên Đình sẽ xét xử công tội và thưởng phạt theo công bằng. 

Cho đến đêm Giao Thừa, Táo quân mới trở lại thế giới dưới để tiếp tục nhiệm vụ trông nom bếp lửa cho gia đình.

Ngày lễ ông Công ông Táo đã trở thành một phần không thể thiếu trong tâm trí của người Việt. Do đó, trong dịp này, mọi người chuẩn bị mâm cơm như một biểu tượng của sự biết ơn đối với các vị thần. Ngoài ra, đây cũng là cơ hội để gia đình sum họp, quây quần sau một năm làm việc hết sức vất vả.

2.2 Ý nghĩa tục lệ cúng cá chép cho tết ông Công ông Táo

Truyền thuyết kể rằng hàng năm, ông Trời sai Táo quân xuống trần gian để theo dõi và ghi chép mọi hành động thiện - ác của con người. Đến ngày 23 tháng Chạp, Táo quân cưỡi cá chép biến thành rồng lên Thiên Đình để báo cáo.

Do đó, vào ngày Tết ông Công ông Táo, người Việt thường tiến hành lễ cúng cá chép. Người dân thường chuẩn bị 2 hoặc 3 con cá chép sống, thả vào chậu nước, cùng với các vật phẩm lễ khác. Khi lễ cúng hoàn thành, cá chép sẽ được "phóng sinh" ở sông, ao, hồ, nhằm đưa ông Táo trở về trời.

Ngoài ra, trong tâm trí của người Việt, hành động "cá vượt vũ môn" hay "cá chép hóa rồng" không chỉ là biểu tượng của sự thăng hoa, mà còn là tượng trưng cho tinh thần vượt khó, kiên trì và sự bền bỉ chinh phục tri thức để đạt được thành công. Đây cũng là biểu hiện của nhân cách thanh cao tiềm ẩn hoặc mục tiêu hướng đến kết quả tốt đẹp.

Hành động phóng sinh cá chép trong dịp Tết ông Công ông Táo không chỉ mang tính văn hóa mà còn thể hiện lòng từ bi quý báu của người Việt Nam.

3. Cách thờ Táo quân ngày thường

Nhìn chung, cách cúng ông Táo trong ngày thường đơn giản hơn so với lễ cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp. 

Gia đình chỉ cần chuẩn bị các vật phẩm cúng như hoa quả, chè ngọt và một số món ăn đơn giản, có thể là món chay hoặc món mặn tùy ý để dâng cúng ông Công ông Táo. Thêm vào đó, cần chuẩn bị 3 chén rượu cùng 3 chén nước đặt trên bàn thờ ông Táo và chúng phải được thay mới hàng ngày. 

Theo quan niệm dân gian Việt Nam, ông Công và ba vị thần Táo đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định cát hung và phước đức cho gia đình. Do đó, việc lau chùi và dọn dẹp bàn thờ nên được thực hiện hàng ngày để bảo đảm rằng không gian thờ lễ là sạch sẽ và trang trọng nhất. Tuy nhiên, sự phước đức này còn phụ thuộc vào việc gia chủ và những người trong gia đình tuân thủ đúng đạo lý.

4. Cách thờ Táo quân ngày 23 tháng Chạp

Thờ Táo quân là một nghi lễ truyền thống quan trọng trong văn hóa dân gian Việt Nam. Dưới đây là một số bước hướng dẫn cách thờ Táo quân ngày thường:

Chuẩn bị bàn thờ:

• Chọn một góc nhà hoặc một bàn thờ nhỏ để đặt các vật phẩm cúng Táo quân.
• Trên bàn thờ, đặt một tấm bàn trắng hoặc lụa trắng tượng trưng cho sự trong trắng và linh thiêng.

Các vật phẩm cúng:

• Mũ Táo quân: Chọn một hoặc ba chiếc mũ, tùy thuộc vào truyền thống gia đình.
• Cá chép: Chọn một hoặc ba con cá chép, tượng trưng cho sức sống mạnh mẽ và may mắn.
• Tiền vàng: Chọn một số tiền vàng cách điệu, có thể là tiền giả mô phỏng.
• Nến và hoa cúng: Sắp xếp nến và hoa trang trí để tạo không khí trang nghiêm và tôn kính.

Lễ cúng:

• Thờ Táo quân thường diễn ra vào buổi sáng hoặc buổi tối, tùy thuộc vào thời gian thuận tiện cho gia đình.
• Trước khi bắt đầu lễ, làm sạch bàn thờ và cả khu vực xung quanh để tạo sự linh thiêng.
• Đốt nến và thắp hương trước bàn thờ để kính mừng Táo quân.

Lễ kết thúc:

• Khi lễ cúng kết thúc, có thể chúc Táo quân những điều tốt lành và xin ông bảo vệ gia đình khỏi rủi ro.
• Tắt nến và dọn sạch bàn thờ sau khi hoàn thành lễ cúng.

5. Tết ông Công ông Táo 2024 là ngày bao nhiêu dương lịch?

Theo lịch vạn niên, Tết ông Công ông Táo năm 2024 sẽ diễn ra vào thứ Sáu, ngày 2/2/2024. Do ngày này rơi vào cuối tuần, nên các gia đình có thể chuẩn bị mọi thứ một cách tỉ mỉ và tiến hành lễ cúng ông Công ông Táo đúng vào ngày 23 tháng Chạp.

6. Một số hình ảnh tết ông Công ông Táo

Tết ông Công ông Táo là một phần không thể thiếu trong dịp tết nguyên đán. Dưới đây là một vài hình ảnh tết ông Công ông Táo mà Bestme sưu tầm được:

Tổng kết

Trên đây là những thông tin liên quan về sự tích tết ông Công ông Táo, ý nghĩa tục lệ cũng như cách cúng ông Công ông Táo chuẩn nhất. Bestme hy vọng qua những thông tin mà Bestme chia sẻ sẽ giúp bạn sắp xếp thời gian để chuẩn bị kỹ lưỡng, tươm tất vào ngày 23 tháng chạp.

Đừng quên theo dõi Bestme để cập nhật thêm nhiều thông tin thú vị khác mỗi ngày nhé!